Paznokcie – najczęstsze choroby i sposoby ich leczenia

Paznokcie pełnią ważną funkcję w ochronie palców oraz wspieraniu drobnych czynności manualnych. Ich kondycja jest odzwierciedleniem higieny osobistej i ważnym wskaźnikiem ogólnego zdrowia organizmu. Zmiany w strukturze, kolorze czy grubości paznokci często wskazują na zaburzenia w funkcjonowaniu różnych układów wewnętrznych np. krążenia, hormonalnego czy odpornościowego. Regularne monitorowanie stanu paznokci oraz reagowanie na wszelkie niepokojące zmiany pomaga we wczesnym wykryciu i leczeniu wielu schorzeń.

CHOROBY ZAKAŹNE

Choroby zakaźne wpływają na wygląd i kondycję paznokci. Do najczęściej diagnozowanych należą grzybica paznokci (onychomykoza) oraz zanokcica. Obie te choroby wymagają starannej diagnozy i leczenia, aby zapobiec dalszym komplikacjom i rozprzestrzenianiu się infekcji.

Grzybica paznokci (onychomykoza)

Onychomykoza jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych paznokci. Objawia się zmianami w strukturze i kolorze paznokcia. Mogą pojawiać się zgrubienia, nadmierna kruchość, łamliwość oraz żółtawe lub białe plamki. W miarę postępu choroby, paznokieć może oddzielać się od łożyska. Przyczyną onychomykozy jest infekcja grzybicza, wywołana najczęściej przez dermatofity, grzyby drożdżopodobne lub pleśniowe. Rozwojowi grzybicy paznokci sprzyja noszenie ciasnego obuwia, nadmierne pocenie się stóp, uszkodzenia mechaniczne struktury paznokcia, a także osłabiony układ odpornościowy. Leczenie grzybicy paznokci jest zazwyczaj długotrwałe i skupia się na stosowaniu miejscowych lub doustnych środków przeciwgrzybiczych. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy terapia farmakologiczna jest nieskuteczna, konieczne może być usunięcie zakażonego paznokcia.

Zanokcica

Zanokcica to infekcja bakteryjna lub grzybicza, która dotyka wałów paznokciowych, czyli obszaru skóry otaczającego paznokieć. Choroba ta może być ostra lub przewlekła. Objawy obejmują zaczerwienienie, obrzęk, ból, a czasem pojawienie się ropy wokół paznokcia. W przypadkach przewlekłych, zanokcica może prowadzić do deformacji paznokcia, jego odkształcenia i zmiany koloru.

Przyczyną zanokcicy jest zazwyczaj uraz mechaniczny wałów paznokciowych, na przykład wynikający z nieprawidłowego obcinania paznokci, obgryzania skórek czy noszenia ciasnego obuwia. Infekcja bakteryjna, często wywołana przez Staphylococcus aureus, rozwija się, gdy bakterie przenikają przez uszkodzoną skórę. Leczenie zanokcicy zależy od jej przyczyny; w przypadku infekcji bakteryjnej stosuje się antybiotyki, natomiast przy zakażeniu grzybiczym konieczne jest zastosowanie środków przeciwgrzybiczych. W niektórych przypadkach może być konieczne chirurgiczne nacięcie i drenaż ropy, aby złagodzić objawy i przyspieszyć gojenie.

Choroby niezakaźne

Łuszczyca paznokci jest jedną z postaci łuszczycy, przewlekłej choroby autoimmunologicznej. Choroba objawia się na różne sposoby. Negatywnie oddziałuje na kształt, kolor i strukturę paznokci. Typowe objawy łuszczycy paznokci to pojawienie się wgłębień (tzw. naparstkowanie), zmiana koloru płytki paznokciowej na żółtawy lub brązowy, łamliwość, zgrubienie, a także oddzielanie się paznokcia od łożyska (onycholiza). W niektórych przypadkach mogą również pojawić się plamy olejowe pod paznokciem, które wyglądają jak żółtawe przebarwienia.

Łuszczyca paznokci najczęściej jest wynikiem zaburzeń w układzie odpornościowym, który błędnie atakuje komórki skóry, powodując ich nadmierne namnażanie. Leczenie tej choroby jest trudne i zależy od stopnia nasilenia objawów. W łagodniejszych przypadkach mogą pomóc miejscowe preparaty, takie jak maści z kortykosteroidami lub retinoidami. W cięższych przypadkach konieczne może być stosowanie doustnych leków immunosupresyjnych lub biologicznych, które działają na poziomie całego organizmu. Wsparciem w leczeniu mogą być również zabiegi fototerapii, które łagodzą objawy choroby.

Onycholiza

Onycholiza to stan, w którym paznokieć oddziela się od łożyska paznokciowego. Prowadzi do powstania przestrzeni między płytką paznokciową, a skórą. Proces dotyczy części lub całości paznokcia i zazwyczaj nie jest bolesny, choć może powodować uczucie dyskomfortu. Na skutek oddzielenia paznokcia zmienia się jego kolor – staje się biały, żółtawy lub zielonkawy. Jest to efekt obecności powietrza, brudu lub potencjalnie rozwijających się mikroorganizmów w powstałej przestrzeni.

Rozwój schorzenia często wynika z urazów mechanicznych, takich jak uderzenie czy zbyt inwazyjne obcinanie. Inne czynniki ryzyka to choroby skóry (łuszczyca), infekcje grzybicze, reakcje alergiczne na kosmetyki, a także niektóre choroby ogólnoustrojowe, jak np. nadczynność tarczycy. Leczenie onycholizy polega głównie na usunięciu jej przyczyny.

CHOROBY STRUKTURALNE

Choroby strukturalne wpływają na kształt, grubość i ogólną strukturę płytki paznokciowej. Często są one wynikiem urazów oraz chorób ogólnoustrojowych, jednak niekiedy mogą mieć także podłoże genetyczne.

Onychogryfoza

Onychogryfoza, potocznie nazywana „paznokciem szponowatym”, jest stanem, w którym paznokcie, zwłaszcza u stóp, stają się nadmiernie pogrubione, zgrubiałe i wykrzywione. Jego kolor często staje się ciemniejszy przez poziom narastającej keratyny. Choroba ta najczęściej dotyka osób starszych. Może jednak występować także u młodszych osób w wyniku urazu, nacisku związanego z noszeniem ciasnego obuwia lub jako efekt uboczny innych schorzeń.

Choroba rozwija się powoli, jednak nieleczona może prowadzić do poważnych problemów z chodzeniem, w tym bólu wynikającego z wrastania paznokcia. Leczenie polega na regularnym skracaniu i cienieniu paznokcia przez specjalistę, aby zmniejszyć dyskomfort i zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu. W zaawansowanych przypadkach może być konieczne chirurgiczne usunięcie paznokcia, zwłaszcza jeśli deformacja prowadzi do nawracających infekcji lub znacząco ogranicza funkcjonowanie pacjenta.

Koilonychia

W wyniku koilonychii paznokcie stają się cienkie, wypukłe na brzegach i wklęsłe w środkowej części. Choroba nadaje im charakterystyczny kształt przypominający łyżeczkę. Paznokcie stają się również bardziej łamliwe i podatne na uszkodzenia. Koilonychia często jest wynikiem niedoborów żelaza (anemii), ale może być także związana z innymi stanami, takimi jak niedoczynność tarczycy, choroby autoimmunologiczne, a nawet spowodowana niektórymi chorobami serca.

Przyczyny koilonychii mogą mieć podłoże genetyczne, ale częściej związane są z niedoborami substancji odżywczych. Najważniejszym aspektem leczenia jest identyfikacja niedoborów i ich uzupełnienie. W przypadkach, gdy koilonychia jest wynikiem innej choroby, leczenie musi być skoncentrowane na pierwotnym schorzeniu. Dodatkowo, zaleca się unikanie nadmiernego kontaktu paznokci z wodą i detergentami, które mogą pogłębiać wklęsłość paznokci. Regularna pielęgnacja, stosowanie nawilżających kremów oraz ochrona przed urazami to ważne elementy profilaktyki.

ZABURZENIA BARWY I FAKTURY

Występowanie białych plamek (leukonychia) czy zmiany koloru paznokci lub inne nietypowe odbarwienia wiąże się z wieloma schorzeniami.

Białe plamki na paznokciach (leukonychia)

Leukonychia, czyli obecność białych plamek lub smug na paznokciach, jest dość powszechnym zjawiskiem, które na ogół nie jest powodem do niepokoju. Zmiany mogą występować na całej płytce paznokcia lub jedynie w niewielkich obszarach i najczęściej są wynikiem mikrourazów powstałych podczas codziennych czynności.

Zmiany mogą także wskazywać na niedobory minerałów (zwłaszcza cynku i wapnia) lub reakcje alergiczne na kosmetyki. W rzadkich przypadkach sygnalizują schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak choroby wątroby, nerek czy serca. W przypadku, gdy białe plamki występują na wielu paznokciach jednocześnie lub są trwałe i nie ustępują, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze przyczyny.

Leczenie leukonychii zależy od jej przyczyny. W przypadkach związanych z urazami mechanicznymi, specjalna terapia nie jest zazwyczaj konieczna, a problem ustępuje samoczynnie.

Zmiana barwy paznokci

Żółknięcie paznokci jest często związane z grzybicą paznokci (onychomykozą). Inną przyczyną żółtych paznokci może być długotrwałe stosowanie lakierów do paznokci bez odpowiedniej bazy ochronnej. Kolor żółty może również wskazywać na problemy z układem oddechowym, choroby wątroby lub cukrzycę. Zsinienie paznokci, czyli zmiana koloru na niebieski lub fioletowy, może być wynikiem słabego krążenia krwi, niedotlenienia lub chorób serca. Ciemne plamy na paznokciach powstają z wielu przyczyn. Najczęściej są jednak wynikiem urazów mechanicznych, które powodują krwiaki pod paznokciem. W przypadku pojawienia się ciemnych plam, które mimo upływu czasu nie zanikają, ważne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem dermatologiem.

Jak diagnozować choroby paznokci?

Diagnostyka chorób paznokci pomaga we wczesnym wykryciu i skutecznym leczeniu. Objawy, które powinny wzbudzić szczególną uwagę, to:

• Nagłe zmiany koloru: Żółknięcie, zsinienie, zbrązowienie lub pojawienie się ciemnych plam na paznokciach mogą być oznaką infekcji, zaburzeń krążenia lub, w rzadkich przypadkach, nowotworu.
• Deformacje: Zgrubienia, faliste linie lub inne nieprawidłowości w strukturze paznokcia mogą świadczyć o chorobach skóry lub infekcjach grzybiczych.
• Łamliwość i rozdwajanie się: Nadmierna kruchość i tendencja do rozdwajania się paznokci mogą wskazywać na niedobory witamin i minerałów, choroby tarczycy lub długotrwały, negatywny wpływ wilgoci i środków chemicznych.
• Ból, obrzęk lub zaczerwienienie wokół paznokci: Te objawy najczęściej towarzyszą infekcjom bakteryjnym lub grzybiczym.

Kiedy udać się do dermatologa lub podologa?

W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących objawów, ważne jest, aby nie zwlekać z konsultacją u specjalisty. Dermatolog lub podolog są najlepiej przygotowani do oceny stanu paznokci i zidentyfikowania ich potencjalnych przyczyn. Podstawowa diagnostyka chorób paznokci zazwyczaj zaczyna się od dokładnego wywiadu medycznego oraz fizycznego badania paznokci i otaczających je tkanek.

Profilaktyka i pielęgnacja paznokci

Regularna pielęgnacja paznokci powinna zaczynać się od odpowiedniej higieny. Zapobiegnie to gromadzeniu się brudu i bakterii, które mogą prowadzić do rozwoju infekcji. Obcinanie paznokci na krótko i prosto (szczególnie u stóp) zmniejsza ryzyko wrastania, a stosowanie pilnika do zaokrąglania krawędzi pomaga uniknąć łamania i pękania. Należy także uważać na nawyki, które mogą prowadzić do urazów np. obgryzanie lub zdrapywanie lakieru.

Paznokcie, jak każda inna część ciała, potrzebują odpowiednich składników odżywczych, aby rosnąć zdrowo. Szczególnie ważne są witaminy z grupy B, biotyna, cynk, żelazo oraz kwasy tłuszczowe omega-3, które wspierają wzrost i regenerację paznokci. Produkty takie jak jaja, orzechy, nasiona, zielone warzywa liściaste oraz ryby dostarczają niezbędnych składników odżywczych. W przypadku stwierdzonych niedoborów, należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu dobrania odpowiednich suplementów diety.

Ponadto, warto stosować nawilżające kremy do rąk. Pomogą zapobiec wysuszaniu i łamliwości. Stosowanie kremu można uzupełnić o regularne wcieranie olejków odżywczych, np. olejek z migdałów lub jojoba. Wspierają one elastyczność i zdrowy wygląd paznokci.

Ważnym aspektem jest także unikanie zbyt częstego i intensywnego stosowania lakierów do paznokci oraz zmywaczy zawierających aceton. Warto robić przerwy w malowaniu paznokci, aby dać im czas na regenerację.

Dlaczego warto dbać o zdrowie paznokci?

Dbając o zdrowie paznokci, dbamy nie tylko o ich estetykę, ale również o ogólną kondycję naszego organizmu. Paznokcie pełnią funkcję ochronną, a ich stan często odzwierciedla stan zdrowia wewnętrznego. Inwestując w zdrowie paznokci, inwestujemy w siebie, zapewniając sobie lepsze samopoczucie i długotrwałe korzyści zdrowotne.